Woensdag 22 juli
Rit 5: Oschatz - Gorlitz
151 km
Van rit 5 valt weinig te vertellen. Het was een typische overgangsrit, zonder noemenswaardige moeilijkheden, zonder gebeurtenissen in de groep.
Onderweg fietsten we veel door natuur afgewisseld met graangewassen allerhande en dennenbossen. Wel valt het op dat de huizen in Oost Duitsland wreed verbeterd zijn. Van onze trip naar Praag in 2000 herinneren we nog de grauwe; asgrijze gebouwen. Hiervan is momenteel nog weinig of niets te merken. De huizen kregen allemaal een onderhoudsbeurt en een laag frisse verf.
De stad Bautzen is het vermelden waard op toeristisch gebied. Een ommuurde stad met tal van bezienswaardigheden. Maar dit is niets in vergelijking met Gorlitz onze slaapplaats. Ligt het hotel in een desolate buurt bij het binnenrijden van de stad, dan is het centrum ronduit magnifiek. Dit is zeer zeker een bezoek waard.
We slapen aan de Poolse grens. Morgen zitten we al na circa 4 km in Polen , onze eindbestemming en tevens voor het eerst dat we dit land bezoeken.
Spijtig dat er in de buurt van het hotel geen winkel, café of iets anders te zien is. Het was dan ook even doorfietsen naar het centrum voor onze gebruikeliljke aankomstdrank. Een prachtig terras op een pittoresk pleintje nodigde uit. De remmen gingen dicht, de fietsen aan de kant en dan was het wachten op de grosse Bieren.
Iedereen is nog opperbest en ziet uit naar het verdere Poolse avontuur.
Ciao en tot morgen.
Beenhouwerij HET EINDEKEN - Café HILSET
Optiek WIM LODEWYCKX - DEN HANGAR
Gröba (Riesa): Na 13 km - Nog 134 km
De romantische kerk van Gröba heeft een barokke interieur. Het is één van de vier Evangelisch-Luterse kerken van Riesa.
Grossenhain – Folbern - Schönfeld: Na 47 km - Nog 100km
Deze gemeenten behoren allen tot Landkreis MeiBen.
De stad ligt op 25 km van Dresden.
De nederzetting werd gevormd bij een bocht in de Elbe en wordt aan het einde van de 9de eeuw voor het eerst vermeld. Op de steile burchtheuvel verrees in de dertiende eeuw een gotische kathedraal, die in de negentiende eeuw met twee beeldbepalende torens verfraaid werd. Aan het einde van de 15de eeuw werd daar de Albrechtsburg naast gebouwd, het eerste niet als vesting gebouwde kasteel van Duitsland, bedoeld als residentie voor de hertogen van Saksen.
MeiBen/Meissen (25700 inwoners) is wereldwijd bekend omwille van de porseleinfabriek In 1710 begon Johann Friedrich Böttger in de Albrechtsburg met de fabricage van het beroemde Meissener porselein, dat meer dan wat ook de naam Meissen wereldbekend heeft gemaakt. Wie de fabriek (en bijhorende winkel) bezoekt, is niet weinig verwonderd omtrent de prijzen.
De Dom van Meißen (Dom zu Meißen) is een protestantse kathedraal en draagt het patrocinium van Sint-Johannes en Sint-Donatus. Donatus van Arezzo was de patroonheilige van het vroegere bisdom Meißen en is een van de patroonheiligen van het huidige bisdom Dresden-Meißen. Samen met de Albrechtsburcht vormt de domkerk een bijzonder mooi gebouwenensemble dat zich op de Burgberg boven de oude binnenstad van Meißen verheft. De kerk is een zuiver voorbeeld van Duitse gotiek en bezit een van de meest rijke kerkinventarissen in Saksen.
De Albrechtsburg is een door hertog Albrecht van Saksen tussen 1471 en circa 1500 gebouwd kasteel. Vanwege de opvallende ligging boven de stad wordt de burcht ook wel 'Acropolis van Meissen' genoemd wordt. Het was het eerste kasteel in Duitsland dat niet op de eerste plaats als vesting, maar als residentie gebouwd werd.
Kamenz: Na 76 km - Nog 71 km
Kamenz (15200 inw) noemt zich ‘Lessingstad’, de geboortestad van de schrijver en filosoof Lessing (evenals de misdadiger Bruno Hauptmann, die is veroordeeld vanwege de ontvoering en moord op Charles Lindbergh jr.)
Evenals Bautzen is Kamenz een centrum van de katholieke Sorbische cultuur. De Sorben houden hun tradities in ere met eigen kledij, gewoonten en culinaire gerechten.
Het stadsbeeld wordt gedomineerd door de St. Marien kerk. Het raadhuis is gebouwd naar model van een paleis uit Venetië. Kamenz ligt in een natuurrijke omgeving bij het merengebied van de Oberlausitz.
Schweinerden: Na 88 km - Nog 59 km
Het kleine Schweinerden (75 inw) behoort sinds 1957 tot de gemeente Panschwitz-Kuckau. In 1884 telde de gemeente nog 180 inwoners waarvan 128 Sorben (98 %).
De plaatsnaam komt de eerste maal voor in 1296 als Zwinern of Zwynern.
Bautzen: Na 104 km - Nog 43 km
Bautzen (Oppersorbisch: Budyšin) ligt aan de rivier de Spree. Deze heeft hier een kort, diep dal. De stad telt 39.475 inwoners.
De sorbische minderheid wordt geschat op 5%. Het oude stadsdeel heeft een middeleeuws karakter. De belangrijkste industrie is Bombardier (ex VEB Waggonbau, ex-Busch) en produceert trams.
In de tijd van de DDR was aan de achterzijde van het Paleis van Justitie een politieke Stasi-gevangenis, met de naam Bautzen II- terwijl Bautzen I de "gewone" gevangenis was (en nog is) en die in heel Duitsland bekendstaat als "Gelbes Elend" waarbij het geel op de gele baksteen slaat, waaruit het gebouw is opgetrokken. De Dom in Bautzen, is de enige simultaankerk in Saksen. Katholieken en Protestanten hebben samen de kerk, alleen gescheiden door een ijzeren, meer symbolisch hekje.
Tot slot is Bautzen ook bekend om het sauzen- en levensmiddelenmerk Bautz'ner, welke al sinds 1953 in de stad is gevestigd. Vooral in het Oosten van Duitsland is dit merk zeer geliefd, mede dankzij de herinneringen die het oproept aan de DDR.
Een gecombineerd leger van Russen en Pruissen werd tussen 20 en 21 mei 1813 terug gedrukt door het Franse leger. Zij waren nog aan het terugtrekken van de Slag bij Lützen toen ze opnieuw werden aangevallen door de Fransen. De Russen en Pruissen waren 2:1 in de minderheid maar slaagden erin om een totale vernietiging te voorkomen. De Franse generaal Geraud Duroc werd tijdens de slag dodelijk gewond door een kanonskogel en stierf een dag na de veldslag.
Tussen 21 april en 26 april 1945 werd de slag bij Bautzen gestreden met een Duitse overwinning als resultaat. Dit zou de laatste Duitse overwinning zijn in de oorlog. De stad bleef tot de capitulatie in Duitse handen.
Wurschen: Na 110 km - Nog 37 km
Wurschen (320 inw) in omgeven door een vlak maar waterrijk gebied uitgesneden door verschillende waterlopen.
Reichenbach: Na 133 km - Nog 14 km
Reichenbach (5.025 inw) behoort tot de vroegere zelfstandige dorpen Niederreichenbach, Oberreichen-bach en Oehlisch. Op 1 januari 1994 werden de omliggende gemeenten Zoblitz, Meuselwitz, Dittmannsdorf en Mengelsdorf geannexeerd. 20 jaar later, op 1 januari 2014 kwam buurgemeente Sohland am Rotstein daar bij.
Görlitz: Na 147 km - Nog 0 km
Görlitz (56100 inw) ligt in de historische regio Lausitz (Opper-Lausitz).
Het is een gedeelde stad. Het ligt aan de rivier de Neisse, die de grens met Polen vormt. Aan de overzijde ligt het Poolse Zgorzelec dat tot 1945 het oostelijke stadsdeel van Görlitz was. De beide steden zijn in 1991 een samenwerkingsverband aangegaan als Europastad Görlitz- Zgorzelec. De twee steden tellen gezamenlijk zo'n 92.000 inwoners.
Görlitz is de zetel van een bisdom, zowel van de katholieke als van de lutherse Kerk. De stad maakte deel uit van de Zesstedenbond van de Opper-Lausitz. Deze zesstedenbond bestond uit de steden Löbau, Bautzen, Zittau, Kamenz en het latere Luban. Daarnaast lag de stad aan de handelsroute Via Regia
Görlítz was al in het derde millennium voor Christus bewoond, maar pas kort voor het begin van de jaartelling worden de bewoners met stamnamen aangeduid: Asdingen en Silingen, Germaanse stammen die Silezië bewoonden en zich in de 2de eeuw verbonden met het Romeinse Rijk. Zij verlieten in de stroom van de grote Volksverhuizingen rond 400 hun woongebied om met de naburige Sueben naar noordwestelijk Spanje te trekken. Rond 700 zijn er vanuit het oosten Slavische stammen in de plaats gekomen. De hertogen van Bohemen oefenden het gezag uit en werden vanaf 1089 beleend met de Oberlausitz, zij richtten een burcht 'Yzcorelik' op en Koning Jan van Bohemen en keizer Karel IV stichtten daarbij in 1238 een stad met stapelrechten en een munt. De stad groeide uit tot de grootste en rijkste in de Oberlausitz'. Een joodse gemeente ontwikkelde zich al vroeg, maar in 1389 werden de joden uitgewezen. Rond 1500 telde Görlitz 8.000 inwoners en daarmee was het een van de grootste steden in dit deel van het Duitse Rijk.
In 1521 vond de lutherse hervorming ingang, maar pas in 1539 werden de kerken aan de luthersen toegewezen. De Duitse keizer dwong de stad troepen te leveren voor zijn strijd tegen de lutheranen, maar zij verzaakten op het slagveld en de stad werd daarvoor gestraft met onteigeningen en de aanstelling van een landsheer boven de stadsraad. Toen de hervormingsgezindheid zich in 1636 weer manifesteerde, stelde de keizer de stad onder de keurvorsten van Saksen. Görlitz werd in de Dertigjarige Oorlog door de Zweden bezet en vervolgens met succes door de keizerlijke troepen belegerd en daarbij gedeeltelijk verwoest. Inmiddels was de bloei van de stad al lang tot staan gekomen. In de napoleontische tijd ging de bloei nog verder terug door de inkwartiering van uit Rusland terugkomende Franse troepen en door, uit hun aanwezigheid voortvloeiende, epidemieën. Na de oorlog werd de stad van Saksen afgescheiden en aan Pruisen toegewezen, als straf voor de collaboratie van Saksen met de Fransen. In deze tijd had de stad nog steeds niet meer dan 8000 inwoners. Dat zou veranderen na de aanleg, in 1847, van spoorverbindingen met Dresden, Breslau en Berlijn. Industrieën vestigden zich en trokken nieuwe bewoners aan, waarvan na 1870 gebouwde Gründerzeit-woonwijken getuigen. In 1850 had de bevolking zich al verdubbeld, en nogmaals in 1870 en opnieuw voor 1910, tot 86.000. Daarna vertraagde de groei tot 96.000 vlak voor de Tweede Wereldoorlog.
In maart, kort na de doortocht van het Sovjet-leger, dat overigens de stad niet verwoestte, stonden Poolse milities aan de Oder om de massale afvoer van Duitsers uit het oosten te regelen en de nieuwe grens te bemannen. Tussen 1815 en 1945 lag Görlitz op Duits grondgebied in Silezië. Toen na de ondergang van nazi-Duitsland de Duitse gebiedsdelen ten Oosten van de rivieren Oder en Neisse aan Polen toevielen, kwam ook het oostelijke stadsdeel onder Pools beheer en werd het getooid met de naam Zgorzelec. De Duitse bevolking werd vrijwel geheel uit het oostelijke stadsdeel verdreven naar de westoever van de rivier de Neisse. Zgorzelec werd een van de westelijke grenssteden van het naoorlogse Polen waarmee Zgorzelec en Görlitz twee gescheiden plaatsen in twee aangrenzende landen werden. Na de val van de Muur in 1989 en de hieropvolgende normalisering tussen Duitsland en Polen, zijn er in de stad enkele grensovergangen geopend: de Stadsbrug voor auto's, vrachtauto's en voetgangers en de Oudestadsbrug voor voetgangers en fietsers.
De DDR en de Volksrepubliek Polen ondertekenden in 1950 het 'Verdrag van Görlitz' waarin zij de nieuwe grens wederzijds erkenden en garandeerden. In 1990 sloot de BRD met Polen een grensverdrag, een voorwaarde om zich met de DDR te mogen herenigen.
Kort na de oorlog bereikte de stad een inwonertal van even boven de 100000, door een opeenhoping van vluchtelingen uit Silezië. In 1988 waren het er 78.000 en sindsdien vertrok een derde van de bevolking; nu wonen er nog 56.000. Zgorzelec kende een blijvende bevolkingsgroei; voor de oorlog 9.000 inwoners, momenteel 36000.
De 'Altstadt' is veel gezocht als locatie voor filmopnames in een historische locatie. Alle historische bouwperioden zijn ruim vertegenwoordigd in de bouwsubstantie, niet onderbroken door nieuwbouw en na 1990 samenhangend gerestaureerd. Als enige in Saksen werd in de nazi-periode de synagoge van Görlitz gespaard door de stedelijke brandweer die brandstichting verhinderde. De joodse gemeente werd niet gespaard, zij verdween door deportatie naar vernietigingskampen.
Uit een toeristische folder…
Görlitz is als een tijdreis. De stad heeft zo’n 3.000 officiële monumenten. U wandelt door klassieke straten met prachtige gebouwen, leuke winkels en een levendige horeca. Het is ook een ‘gedeelde stad’, want na WOII werd de nieuwe grens met Polen getrokken langs de rivier de Neisse. Hierdoor viel Görlitz, met stadsdelen op beide oevers, uiteen in een Duits en een Pools deel. De stadsbrug is nu een grenspost.
Gästehaus LISAKOWSKI, Landeskronstraße 23, 02826 Görlitz,
Tel +49.3581 400539 - www.gaestehaus-lisakowski.de
